Tác dụng của tinh dầu

Tinh dầu từ trước đến nay luôn mang lại cảm giác tươi mát và thoải mái cho người dùng. Chúng ta hãy tìm hiểu tác dụng của tinh dầu và đặc điểm một số loại tinh dầu như tinh dầu quế, tinh dầu long não nhé.

Tinh dầu là gì?

Tinh dầu là một loại chất lỏng được tinh chế (thông thường nhất là bằng cách chưng cất bằng hơi hoặc nước) từ lá cây, thân cây, hoa, vỏ cây, dễ cây, hoặc những thành phần khác của thực vật. Tinh dầu được ví như là nhựa sống của cây, vì vậy đã mang sức sống, năng lượng và mạnh hơn 100 lần các loại thảo dược sấy khô. Hầu hết các loại tinh dầu đều trong, ngoại trừ vài loại tinh dầu như dầu cây hoắc hương, quế, sả chanh thì đều có màu vàng hoặc hổ phách.

Đặc biệt, tinh dầu có mùi thơm và rất dễ bay hơi. Một hạt tinh dầu nhỏ bé nhưng lại là sự hòa trộn đặc biệt tinh tế của những chất chiết xuất hoàn toàn từ thiên nhiên. Gọi là “dầu” nhưng trong thực tế chúng không hề chứa chất béo nào cả và cũng dễ phai nhanh vì khả năng bay hơi rất nhanh.

Tinh dầu được chiết xuất từ những phần rất nhỏ của các loài thực vật, thậm chí từ rễ, cánh hoa, hạt hay vỏ. Người ta sẽ chiết xuất bằng phương pháp chưng cất hoặc làm lạnh. Mỗi loại thực vật khác nhau sẽ cho ra tinh dầu với số lượng khác nhau ở nhiều mức nhiệt độ.

Hương trị liệu pháp

Với lịch sử phát triển hàng ngàn năm, tinh dầu được mệnh danh là báu vật của thiên nhiên, được phát triển thành phương pháp trị liệu, chăm sóc sức khỏe, làm đẹp trên toàn thế giới.

Nguyên lý của hương trị liệu pháp này là: tinh dầu thơm của cây cỏ có thể làm thay đổi tâm tính và thể trạng của con người, do đó có thể dùng chúng để chữa bệnh trong một số trường hợp. Quan niệm này đã có từ 2000 năm trước công nguyên. Người ta cho rằng tinh dầu thảo mộc giống như nội tiết tố của cây, nó là nguồn gốc sức sống của cây, nên khi đưa nó vào trong hay tiếp xúc với cơ thể con người nó có tác dụng chữa lành bệnh tật.

Tinh dầu thực vật đã được dùng trong những nền văn minh cổ đại vào thời gian cách đây khoảng 6.000 năm hoặc xưa hơn.

Cách chữa bệnh bằng hương thơm này được thực hiện theo nhiều cách khác nhau ở cổ Trung Hoa, cổ Ai Cập, rồi cổ Hy Lạp và cổ La Mã. Người Ai Cập cổ đại dùng phương pháp ngâm chiết để trích ly tinh dầu từ các loại cây cỏ có mùi thơm, và hương trầm có lẽ là một trong những phương cách cổ xưa nhất trong việc sử dụng hương liệu. Người Ai Cập rất thông thạo việc ướp xác bằng hương liệu để bảo quản cơ thể. Họ cũng thường dùng dầu thơm để xoa bóp cơ thể. 

Đáng lưu ý là vào thời Trung cổ, những nhà chế tạo nước hoa dường như không bị nhiễm dịch tả và các đại dịch khác đã hoành hành châu Âu lúc bấy giờ. Và bây giờ các nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng các chất tinh dầu có đặc tính chống vi rút, kháng khuẩn và khử trùng.

Từ nhiều thế kỷ nay ở Trung Hoa và Nhật Bản, những cây có chất thơm đã được dùng chữa bệnh, và việc dùng nhang, dầu thơm cho tóc cho da từ gỗ đàn hương, xạ hương và long não đã có từ rất sớm. Cả nam lẫn nữ đều dùng mùi hương riêng để vừa chữa bệnh và làm bùa hộ thân, vừa quyến rũ người khác phái, vừa làm đẹp.

Sang thế kỷ XIX người ta dùng hoá chất tổng hợp thay cho tinh dầu trong y khoa và hương liệu vì nó rẻ hơn, nhưng vì những chất nhân tạo này có các phản ứng phụ nên dần dần sang thế kỷ XX người ta lại quay trở lại với tinh dầu thiên nhiên. Trong thập niên 1920, nhà bác học người Pháp là Gattefosse đã đưa ra những dẫn chứng mới cho thấy tinh dầu có tính chữa bệnh và có thể thấm qua da để tan vào máu và hệ bạch huyết và đi đến những cơ quan nội tạng. (Nếu muốn thử bạn có thể bôi tỏi sống vào gan bàn chân, chỉ một lát sau hơi thở của bạn sẽ có mùi tỏi!).

Bác sĩ Jean Valnet người Pháp đã dùng mùi hương để chữa bệnh, đặc biệt dưới dạng các băng dán có tẩm tinh dầu. Rồi một nhà hoá sinh học cũng người Pháp là bà Maury đã đưa ra một phương pháp xoa hương (aromatherapy massage) rất phổ biến trong việc làm đẹp hiện nay.

Phương pháp tắm lá thuốc của người Dao Đỏ là sự tác dụng tổng hợp của thủy trị liệu pháp, dược trị liệu pháp và hương trị liệu pháp

Tinh dầu có thể đưa vào máu bằng cách xoa, tắm, hít và dán băng dán. Chữa bệnh bằng mùi hương có thể bao gồm cả dùng nhang đốt hay bột nhang nhão, hoa khô, nến hương, nước hoa. Nhưng hương trị liệu pháp đích thực thì phải dùng đến tinh dầu dưới dạng dầu nền, dầu ngâm, tinh dầu, kem nền, và bếp dầu. Kỹ thuật sử dụng là xoa, xông hương phòng, hít tắm, băng dán và uống trà.

Cách lấy tinh dầu để chữa bệnh khác với cách lấy tinh dầu để làm nước hoa hay dùng trong công nghệ làm hương thực phẩm. Tinh dầu chữa bệnh phải là loại tinh khiết nhất, chưng cất từ nguồn thảo mộc tươi bón bằng chất hữu cơ. Mỗi phần của cây cho chất lượng tinh dầu khác nhau. Sự chưng cất được thực hiện bằng nước hoặc hơi nước hoặc cả hai tuỳ theo bộ phận của cây hoặc theo truyền thống. Đôi khi tinh dầu của hoa được chiết ra bằng chất dung môi, còn tinh dầu từ vỏ cam, quýt thì được ép nguội.

Cách dùng tinh dầu

- Để làm dầu massage, pha loãng tinh dầu trong một chất dầu nền. Loại dầu nhẹ nhất và dễ hấp thu nhất là dầu hạt nho, dầu hạnh nhân và dầu hạt mơ tuy nhẹ nhưng nhờn. Ba loại dầu vừa kể không được thơm. Có hương thơm và có lợi cho da khô thì phải kể đến dầu ô liu, dầu mầm lúa mì và dầu trái bơ; cả ba loại dầu này đều tăng độ đàn hồi của da, giúp cho không bị căng da. Dầu hạt anh thảo (evening primrose) có tính chữa bệnh. Dầu đậu nành bổ dưỡng. Dầu quả phỉ (hazelnut) béo và thơm. Dầu đậu jojoba thích hợp cho da nhờn. Nói chung có thể kết hợp các loại dầu trên làm dầu nền để tận dụng các dược tính của chúng, nhưng cũng có thể chỉ đơn giản dùng dầu hạt nho hoặc dầu đậu nành làm nền cũng là tốt rồi.

Cũng có thể dùng dầu ngâm làm nền. Lấy thảo mộc ngâm trong rượu hoặc dấm chua để chất dầu hoà tan ra, dung dịch đó gọi là dầu ngâm với những thuộc tính và mùi thơm của thảo mộc đó.

Dầu massage gồm khoảng 2% tinh dầu và 98% dầu nền. Cứ mỗi 100 ml dầu nhờn thì nhỏ vào 40 giọt tinh dầu.

Kem nền chỉ đơn giản là những chất ít dầu dùng làm nền để pha tinh dầu.

- Bếp dầu là một nồi nước có pha tinh dầu, khi nấu nước nóng lên tinh dầu sẽ bốc hơi làm thơm cả phòng. Có thể thay nồi bằng chén, thay bếp bằng một ngọn nến. Nhỏ vài giọt tinh dầu vào chén nước nóng, lấy khăn mặt trùm đầu, úp mặt hứng hơi nước bốc lên, đó là cách hít tinh dầu. Để tắm dầu, nhỏ 7 -8 giọt tinh dầu vào bồn tắm nóng. Để uống trà, 1- 2 giọt tinh dầu là đủ, nhưng nhớ hỏi bác sĩ trước khi uống. Nếu không chuyên môn, không nên dùng băng dán.

Không bao giờ bôi tinh dầu trực tiếp lên da, nhất là tinh dầu hạt tiêu, quế, đinh hương, cam quýt, bưởi. Đừng dùng tinh dầu khi có mang, hoặc với trẻ con. Đừng dùng tinh dầu liên tục trong 2 tuần liền, tinh dầu thơm có vẻ hiền lành nhưng rất đậm đặc và có thể đi qua da dễ ảnh hưởng đến nội tạng. 

Một số loại tinh dầu cơ bản

- Tinh dầu Hoa Hồng: là tinh dầu ít độc nhất, hợp cho mọi loại da; có tính sát trùng, có lợi cho da khô hoặc da nhạy cảm cũng như da lão hoá. Người ta nói tinh dầu hoa hồng kích thích sự tuần hoàn máu, chống sự suy sụp, chống mất ngủ, căng thẳng và khủng hoảng, giảm các bệnh về kinh nguyệt và những bệnh liên quan đến hệ thống sinh sản, chữa bệnh, viêm kết mạc, đau tai, nhức đầu, giảm các bệnh về tiêu hoá.

Là một tinh dầu đắt tiền và rất thơm, một lượng rất nhỏ cũng đủ công hiệu nhưng lại không nguy hiểm vì bản chất của nó là làm thư giãn và làm dịu. Thường được chưng cất từ hai loại Rosa centifolia hoặc Rosa damascena.

- Tinh dầu Hoa cam cúc: Tinh dầu cam cúc ít độc tố, nhiều khả năng trị bệnh nhất là các loại bệnh ngoài da như mụn trứng cá, mẩn ngứa, bỏng rộp, viêm da, nhạy cảm, mụn đầu đen, vết thương và tất cả những gì cần phải sát trùng. Cam cúc làm dịu, làm tươi tỉnh, làm thư giãn, bớt lo âu, suy sụp, chống mất ngủ, khóc quấy ở trẻ em. Nó là thuốc bổ cho hệ thần kinh. Nó còn giảm đau cơ bắp, điều hoà kinh nguyệt, làm bớt đau tai, nhức đầu, đau răng và các bệnh tiêu hoá khác. Được chưng cất từ các loại Athemis nolilis, Osmanis mixta, hoặc Matricaria chamomilla và có chứa chất azulene. Cam cúc còn làm sáng màu tóc. Không nên dùng lúc mang thai.

- Tinh dầu Hoa Oải Hương: Tinh dầu oải hương rất phổ biến do nhiều công dụng. Dùng cho các bệnh ngoài da, từ các vết cắn, bỏng, rộp nắng, giời leo, viêm da, và sưng. Nó cải thiện tuần hoàn máu, hệ tiêu hoá, chữa bệnh và hô hấp, đau đầu, kinh nguyệt, đau cơ bắp, lo âu, suy sụp, trương nước và rụng tóc ở phụ nữ. Tuy không an toàn bằng hai loại trên nhưng nếu dùng ít thì có tác dụng chữa bệnh, làm tươi tỉnh và thư giãn. Được chưng cất từ Lavendula vera.

- Tinh dầu Hoa nhài: Tinh dầu nhài có tính thư giãn, làm dịu tinh thần, làm cho thân và ý hài hoà, tình cảm được sung mãn, vui vẻ. Nó chữa sự suy sụp tinh thần, làm con người tự tin hơn. Kích thích tình dục ở cả nam và nữ. Hợp cho mọi loại da, nhất là da nhậy cảm và da khô, da dị ứng. Cải thiện những rối loạn về hô hấp và về kinh nguyệt. Tinh dầu được chiết bằng cách tách chất dung môi từ loại Jasminum grandiflorum.

- Tinh dầu quế: Tên khoa học là Cinnamomum zeylancium Ness và Cinnanenum cassia Blume, là một hương liệu cầm máu se da. Dùng 1 vài giọt tinh dầu quế khi gội đầu, quế cho mùi thơm cay mát và làm nổi màu hạt dẻ của tóc. Pha vài giọt tinh dầu quế vào nước tắm rửa, quế có tính tẩy uế cho da. Y học Tây phương thì chú trọng đến lợi ích về đường tiêu hoá của quế. Nên thận trọng với tính nóng của ngoài da, không nên dùng quế dù dùng để uống hay để bôi ngoài khi đang bị sốt nóng. Vì quế kích thích tử cung nên cũng phải tránh dùng khi mang thai. Vì thơm nên quế cho ta cảm giác ấm cúng, thân mật, vui vẻ, và đầy nghị lực. Các mùi hương cổ truyền của người Nhật Bản thường có pha một chút hương quế.

Mua tinh dầu quế nguyên chất tại đây

- Tinh dầu Hoa Cam chua: Tinh dầu cam chua rất thư giãn, nó làm dịu, nâng tinh thần, chống suy sụp hoặc kích động, kiệt sức và các chứng bệnh do lo âu, xúc động mạnh. Nó ít độc tố, có thể chữa các chứng viêm sưng da, làm lành sẹo, có lợi cho da khô và da bị thương tổn. Nó rất thơm, chữa rối loạn tiêu hoá do rối loạn thần kinh gây ra. Được chưng cất từ loại Citrus aurantium L. và Citrus Bigaradia Riss. Tinh dầu cam ngọt lấy từ vỏ của loại Citrus sinensis Osbeck không công dụng bằng tinh dầu cam chua.

- Tinh dầu long não: Tinh dầu long não được chiết xuất từ lá và gỗ cây long não bằng phương pháp chưng cất hơi nước, có màu vàng nhạt hoặc trong suốt. Tinh dầu long não làm ấm cơ thể, giảm đau, nhức mỏi cơ khớp, trị bong gân, bầm tím: hòa vài giọt tinh dầu long não với dầu nền rồi dùng hỗn hợp massage nhẹ nhàng lên vùng bị tổn thương sẽ giúp giảm bầm tím, sưng đau. (lưu ý: không bôi lên vết thương hở). Tinh dầu long não giúp gây tê, khử trùng nhẹ: trong một số tình huống khẩn cấp bạn có thể nhỏ vài giọt tinh dầu long não vào nước ấm sạch để bôi, rửa khử trùng vết thương nhỏ ngoài da. Tinh dầu long não xông phòng làm sạch không khí, kích thích hoạt động của hệ thần kinh, hệ hô hấp, xua đuổi côn trùng

Bảy loại tinh dầu trên là những điển hình nổi tiếng trong lĩnh vực chữa thể xác và tâm hồn, tác động tốt đối với tinh thần, tình cảm và cơ thể của người sử dụng. Nên nhớ luôn luôn dùng một số lượng rất nhỏ và nên tham khảo ý kiến bác sĩ nếu bạn bị chứng mẫn cảm hoặc sức khoẻ không được bình thường cần chăm sóc đặc biệt. Hương trị liệu pháp là một phương pháp chăm sóc sức khoẻ và sắc đẹp đòi hỏi tính nghiêm túc trong việc thực hành.

Nước hoa

Có thể nước hoa là mùi hương chóng phai nhất được dùng như một thần bí về sắc đẹp và tình yêu (hay ít nhất cũng về sự quyến rũ). Nước hoa là bùa hộ thân, nên chai lọ được thiết kế đặc biệt cho riêng nó. Quyền lực của nước hoa chính là ở sự khêu gợi của nó.

Nước hoa có thể diễn tả một khía cạnh thầm kín nào đó của cá nhân. Phụ nữ thường chọn một loại nước hoa cho riêng họ nhằm chuyển tải một khía cạnh không thể hiện của bản thân họ. Cô gái chưa có bạn nhảy trong một buổi khiêu vũ e thẹn đứng với mùi nước hoa tỏ tình say đắm, hay một phụ nữ có sự nghiệp xức một mùi nước hoa ngây thơ hồn nhiên, họ đang xử sự đúng với bản tính của mình, nhưng đồng thời ngầm nói lên sự khác biệt đối chọi với bề ngoài. Nước hoa như là một sự gợi ý tinh tế về điều ẩn giấu.

Nước hoa là hương là khí, nghĩa là bí mật. Làm sao xác định được trong thế giới phù du này? Sau đây là những hướng dẫn cơ bản trong nghệ thuật chọn nước hoa.

Trước tiên cần làm quen với tất cả mùi hương. Không cần phải học phân loại nó là từ gỗ hay từ lá, từ hoa, mà cần phải ngửi thật nhiều loại càng tốt. Mũi bạn sẽ mau chóng lẫn lộn, do đó nên làm từ từ. Mỗi lần khám phá vài loại mà thôi.

Tuy nhiên cách ngửi này chỉ hữu dụng trong giai đoạn làm quen với mùi hương mà thôi. Mỗi nước hoa đều có những hương bề mặt, hương trung gian và hương nền. Cái hương bạn ngửi đầu tiên chỉ là hương bề mặt, rất không bền, chỉ ngửi thấy không đầy 30 phút rồi từ từ nhường chỗ cho mùi hương trung gian đến chậm hơn.

Mùi hương trung gian đến thay chỗ cho hương bề mặt và hiện diện khoảng từ hai đến ba giờ đồng hồ. Nó là mùi hương trung tâm của nước hoa. Sau đó hương nền mới biểu lộ và nấn ná lâu hơn. Nước hoa từ chỗ tươi xanh dần trở lên sâu lắng và nồng ấm hơn theo đà hương toả.

Để thực sự biết về nước hoa phải có thời gian, hãy bôi một ít và để nó cả ngày. Khi chọn mua nước hoa làm quà tặng, có thể xin thử thời gian lưu mùi của nước hoa. Chỗ bán sẽ cho bạn những mẩu giấy cứng có xịt một ít nước hoa gọi là smelling strip. Hãy ngửi ngay để biết hương bề mặt, một hai giờ sau thì ngửi để biết hương trung gian và bốn giờ sau thì ngửi hương nền, mới là hương đích thực của nước hoa.

Không nên bôi nước hoa lên da để thử, vì mỗi loại da có phản ứng hơi khác nhau đối với mùi hương.

Hãy ngửi sơ nhiều loại hương. Sẽ có mùi bạn không thích, hãy theo ý thích của mình. Nếu thích mùi nào bạn xin smelling strip mùi đó và viết tên lên, mang về nhà. Sau đó ngửi lại. Đừng gí sát vào mũi mà chỉ phe phẩy nhẹ miếng giấy thử trước mặt để bắt mùi hương. Mùi nào mà bạn thích nhất thì nên mua loại đó.

Một khi đã chọn hương xong thì đến chọn dạng. Mắc nhất là nước hoa (parfum) hay nước chiết (extract), thường gồm 15 - 20% là nước hoa và 80 - 85% là cồn. Kế đó là dạng nước hoa xịt phòng (parfum de toilette) có 12 - 15% nước hoa. Rồi đến dầu tắm (eau de toilette) có 5 - 12% nước hoa, nhiều nước hơn cồn. Rồi dầu thơm (eau de cologne) có 2 6% nước hoa, cồn chỉ có một ít còn lại phần lớn là nước. Nước hoa thơm lâu nhất, còn dầu thơm chỉ thơm trong 1 - 2 tiếng đồng hồ.

Nguyên tắc quan trọng trong việc sử dụng hương là tiết chế. Chỉ nên thoảng nhẹ thôi. Phải biết ngụ ý, gợi ý, tạo một không khí huyễn hoặc có thể nhận diện được. Điều này gọi là lan toả. Nghệ thuật lan toả là nghệ thuật cơ bản của cái đẹp.