Tên gọi khác: quả lời, ích chí tử, quả giềng lá nhọn, anh hoa khố
Tích chất: Khí ôn, vị tân, không độc
Tên khoa học : Fructus Alpinise oxyphylla.
Ích trí nhân là tên gọi dược liệu của quả chín từ cây ích trí đem sấy khô. Ích trí nhân là cây thân thảo, sống lâu năm, toàn thân có vị cay. Cây ích trí cao khoảng 1 – 1.5m, lá hình mũi mác, rộng khoảng 3 – 6 cm, dài khoảng 17 – 33 cm. Quả Ích trí nhân hình cầu, đường kính quả khoảng 1.5 cm, dài khoảng 2 – 2.4 cm, 2 đầu hơi nhọn. Vỏ quả có màu nâu đỏ hoặc nâu xám, có khoảng 13 – 20 đường chỉ dọc nổi lồi lõm không đều, vỏ mỏng, hơi dẻo, dính sát vào hạt. Quả chín có màu vàng xanh, hạt có nhiều cạnh màu đen. Thu hoạch quả vào tháng 7 – 8.
Hạt Ích trí nhân có dạng tròn, dẹt, cạnh hơi dày, đường kính khoảng 0.4 cm, màu nâu xám hoặc vàng xám. Khi đập vỏ hạt thì thịt bên trong có màu trắng, chất bột. Quả cây ích trí hình bầu dục, đường kính từ 1 – 1.3 cm, 2 đầu nhọn. Vỏ quả có màu nâu đỏ hoặc nâu xám, nhiều đường chỉ gồ lên, lồi lõm không đồng đều. Bên trong hạt là một chất bột màu trắng. Quả thơm, vị đắng, hơi cay.
CÔNG DỤNG CỦA ÍCH TRÍ NHÂN
- Công hiệu của Ích-trí-nhân nó có thể bồi bổ được những sự không đủ của tâm khí, của mạnh môn và tam tiêu, nó làm cho thông được tiểu tiện, khai được các sự uất kết, làm cho phần khí lưu thông, làm cho ôn trung, tiến thực, thu được đờm rãi, chữa được các bệnh nôn oẹ tiết tả, trừ được khí lạnh phạm vào tỳ vị, trị được những chứng đới hạ di tinh, đau bụng băng huyết.
- Ông Vương Hiếu Cổ nói rằng: Ích trí nhân dùng ở bài Tập hương thì vào phổi, dùng ở bài Tứ quân thì vào tỳ, dùng ở bài Phong thủy đan thì vào thận, ba tạng đó đều liên lạc với nhau, nếu dùng vào thuốc bồ thì nên tùy bệnh mà gia giảm, nhưng không nên dùng nhiều.
- Ông Lý-Thời-Trân nói rằng: Ích trí nhân vị nó cay là vị thuốc hành dương, làm cho âm lui, người nào tam tiêu và mạnh môn yếu thì nên dùng, còn người nào dạ dày lạnh nên rãi chảy ra nhiều, Ích-tri-nhân làm cho ôn được vị, cho nền nó có thể thu được đờm rãi.
Thận và bàng quang là biểu lý với nhau, thận hư thì bàng quang cũng hư, cho nên tiều tiện đi luôn, Ích-trí-nhân nó bổ được thận, cho nên nó có thể cầm được tiểu tiện.
NHỮNG PHƯƠNG THUỐC GIẢN DỊ VÀ HIỆU NGHIỆM TỪ ÍCH TRÍ NHÂN
Là vị thuốc hay bổ ích cho tỳ vị mà tỳ là chủ về trí khôn cho nên đặt tên nó là ích-trí-nhân.
- Một phương dùng ích trí nhân làm đầu, rồi mượn lấy sức của nhân sâm, phục linh, bán hạ quất bì, xa tiền tử thì có thể chữa được những chứng nước rãi dơ bẩn chảy ra, đờm lợm rất hay.
- Một phương dùng ích trí nhân làm đầu rồi cùng với hoắc-hương, tô-tử, quất-bì, tỳ-bà-diệp, mộc qua, thì có thể hữa được chứng khí nghịch đưa lên, đầy lấp ở trên thượng tiêu.
- Một phương dùng ích trí nhân làm đầu, rồi cùng với Ngũ-vị-tử, sơn-thù-du, với một ít muối sao lên, và nhân sâm nữa thì có thể chữa được chứng tiểu tiện đi luôn, hay là đi đái rắt, đi đái són.
- Một phương dùng ích-tri-nhân làm đầu, rồi cùng với nhân-sâm, can-khương, quất bì, hoắc hương, thì có thể chữa được chứng nhân vì bị khí lạnh phạm vào trong dạ dầy, làm cho người ta phải nôn mửa.
- Một phương chữa được người bị chứng khí lực ở trong bóng đái không đủ điều khiều, đến nỗi làm ra chứng tiểu tiện cứ bắt đi hoài, dùng ích trí nhân cùng với muối sao kỹ, xong rồi bỏ muối di chỉ dùng ích-trí-nhân thôi, cùng với thiên- thai ở dược hai vị bằng nhau làm ra bột, dùng rượu nấu bột Hoài sơn làm hồ mà viên, to bằng hạt ngô, mỗi lần uống ba mươi viên, dương lúc lỏng không thang bằng nước nấu sôi lên mà uống gọi là bài súc tuyền hoàn.
Chu thị tập hiệu phương
- Một phương chữa người bị chứng tâm hư, bắt đi đái hoài, hay là hai chứng xích bạch trọc. Dùng ích trí nhân, phục linh, bạch truật ba vị bằng nhau, làm ra bột, mỗi lần uống ba đồng cân, uống với nước sôi hòa vào mà uống.
- Một phương chữa người bị chứng bạch trọc, nước đái di ra trắng như nước gạo đục, mà lại còn đầy bụng nữa là khác, thì không cứ gì đàn bà hay đàn ông, dùng Ích trí nhân lấy muối hòa với nước tẩm rồi sao kỹ, lại dùng nước gừng sống mà tẩm hậu phác rồi sao, hai vị bằng nhau, gừng sống ba nhát, táo tầu một quả, dùng nước sắc mà uống, rất hay.
Vĩnh loại kiềm phương
- Một phươn chữa người đi tiểu thấy nước tiểu vẩn đục hoặc đỏ như nước vối: Dùng Ích-trí-nhân, cùng với phục-thần mỗi thứ hai lạng. Viễn-chí dùng nước nấu cam thảo nấu rồi sao, mỗi thứ nửa lạng, rồi làm ra bột, rượu nấu hồ mà viên, to bằng hạt ngô, đương lúc lòng không, dùng nước nấu gừng sống làm thang mà uống ba mươi viên.
- Một phương chữa người bị chứng bụng đau trướng lên rồi đi tả luôn, ngày đêm không dứt, thuốc gì uống cũng không hay. Đó chính là chứng khí thoát vậy, phải dùng ich-tri-nhân hai lạng, sắc nước thật đặc mà uống dần dần thì khỏi.
Nguy thị đắc hiệu phương
- Một phương chữa người đàn bà bị chứng băng trung, huyết ra như nước, dùng ích-trí-nhân sao nghiền ra bột thật nhỏ, dùng nước cơm và cho vào một chút muối trắng nữa mà uống hai đồng cân là khỏi.
Sản bảo phương
- Một phương có ý muốn làm cho thơm miệng, và đánh tan mọi hơi hôi tanh: Dùng ích trí nhân một lạng, cam thảo hai đồng của nghiền ra bột thật nhỏ đề vào trong gói giấy thỉnh thoảng lấy lưỡi mà liếm một chút.
Kinh nghiện lương phương
- Một phương chữa người đương có mang mà ra huyết: Ích trí nhân nửa lạng, sa nhân cả vỏ một lạng, làm ra bột, mỗi lần uống ba đồng cân, uống lúc lòng không, thang với nước sôi ngày hai lần uống.
Hồ thị tế âm phương
Vì tính nó thơm, và lại nóng, cho nên phàm những người nào đã có chứng táo nhiệt, hay là người bệnh có hỏa chứng đều phải kiêng, không nên dùng Ích trí nhân.
Sản phẩm liên quan
200.000đ
350.000đ
600.000đ
450.000đ
80.000đ
150.000đ
350.000đ
200.000đ
175.000đ
175.000đ
80.000đ
135.000đ
190.000đ
Xem thêm