SINH ĐỊA HOÀNG 生地黃
Đọc thêm các tên khác: Địa hoàng, Can địa hoàng, Sinh địa, Nguyên sinh địa, Sinh địa thán, Hộ, Địa tủy, Rĩ, Bà bà nãi, Thâm thân nãi, Ngưu nãi tử, Đại nguyên sinh, Bát chi sinh địa, Đông địa, Sao sinh địa, Hộ địa hoàng, Hoàn nguyên đại phẩm, Dương tinh, Sa hoạt, Địa tinh, Tử chi sinh địa hoàng, Thập lục chi sinh địa, Hạ địa, Hỏa địa, Hắc sinh địa.
CÁCH THỬ SINH ĐỊA HOÀNG
Bỏ vào nước mà thử, củ nào nổi lên trên mặt nước, ấy là Thiên hoàng, củ nào nửa chìm nửa nổi lưng chừng ấy là Nhân hoàng, hai thứ này đều không thể dùng được. Chỉ có củ nào nặng mà chìm sát đáy nước ấy là Địa hoàng, đề lâu ngày sắc đen là thứ tốt nhất.
TÁC DỤNG CỦA SINH ĐỊA HOÀNG
Tính chất khí hàn, vị cam khổ, không độc.
Sinh địa có nhiều chất nước mầu làm cho người ta mát dịu mạch máu, thấm nhuần mà lưu thông. Nó giúp sức bộ tiêu hóa sinh nở da thịt, công dụng của nó hay cầm được huyết, thông được tiểu tiện, làm cho người khỏe mạnh thêm chất mầu cho lái tim, giải bớt khí nóng, làm cho khỏi ho, khỏi đau, lại cầm được huyết, bổ thêm và giúp ích cho phần huyết kém, chữa được người ít huyết sinh ra chứng mòn yếu, và tê tái ở dưới rốn.
Sinh địa hoàng là một vị thuốc bổ đệ nhất là bồ thận, bồ mát cho tim, thanh được phổi, và dạ dày, điều được tỳ nuôi được gan, nhuần được đại tiểu trường, người đàn bà thai tiền sản hậu, hay là chứng lậu thai đều hay cả. Nó vào thủ túc thiếu âm, và thủ thái dương kinh, nó chữa được chứng cốt chứng nóng trong mòn mỏi gầy còm ốm yếu, hay là chứng nhổ ra huyết, chứng tại kêu như sáo diều, chứng ngũ tâm chiều nhiệt, chứng kinh sợ hoảng hốt, chứng ho hắng, chứng đổ máu cam, chứng thổ ra huyết, chứng răng đau muốn rụng.
Ông Đơn khê nói rằng:
Sinh địa mà so sánh với thục địa thì sinh địa mát lạnh mà không trệ.
Sách Bản thảo nói rằng :
Sinh địa trừ được sốt rét, đun được túc thực trong dạ dầy đi, nuôi được can huyết, ích được đởm khi, chủ trị được cả chứng chiết thương đứt gân, uống nó làm cho sáng mắt mà lợi thủy, chữa được chứng đi đại tiện ra huyết, đi đái ra huyết, người sản hậu huyết xấu bốc lên tâm muốn chết.
Nói tóm lại, nó là vị thuốc bổ ngũ tạng, thông huyết mạch, Ích khí lực, nhất là những người hư hao mà nóng nhiều dùng nó rất hay.
NGƯỜI NÀO KHÔNG NÊN DÙNG SINH ĐỊA HOÀNG?
Chỉ có những người tỳ vị trung hư, đại tiện đi lỏng, hay là tè chảy, người đã có chứng hư hàn, thì cấm chớ dùng.
CÁCH DÙNG SINH ĐỊA HOÀNG
Sinh địa còn tươi thì sắc vàng mà rất hàn, đem phơi mặt trời cho khô đi thì nó chỉ còn hơi lành lạnh khi biến thành sắc đen. Đem lên lửa mà sao cho khô đi thì nó lại hơi ấm.
Cách chế:
- Tẩm nước gừng sống mà sao thì nó khỏi trì trệ nệ cách đàm rãi, nó được mạch môn, thanh tửu thì càng tốt, tính nó ghét Bối mẫu, sợ vô di, kiêng đồ sắt, và đồ đồng, nếu vi phạm vào nó sẽ làm cho hai thận, chóng bạc râu tóc, đàn ông thì hại vinh, đàn bà thì hại vệ, nếu cùng với củ cải mà ăn thì nó làm tiêu hao mọi thứ huyết, làm cho người ta bạc trắng cả râu tóc, khô khan cả vinh vệ.
- Thề theo bài Địa hoàng chiên, đại bồ âm hư chữa được mọi chứng nóng.
Dùng sinh địa không cứ là nhiều hay ít, đều phải ba lần giã lọc nát hết ba lần vắt lấy nước cốt nó cho đến hết thì thôi, đoạn cho vào cái nồi sành hay là nồi đất cũng được, nhưng cần phải đậy nắp thật kín, đừng để tiết mất hơi nó bốc đi. Đem đề liền trên nồi nước to khác, nghĩa là dùng cách thủy mà nấu xem chừng đã cạn hết phân nửa, lại đem ra lọc một lần nửa, đề lấy hết cặn bã nó ra rồi lại cách thủy canh thành cao, liệu chừng có thể viên được, mới đem ra viên to bằng hạt nhãn, uống mỗi lần một hai chục viên, uống với rượu nóng ngày uống hai lần rất bổ.
Xuất trong Thiên kim phương.
- Lại một phương làm cho lợi thêm huyết tốt, ích được tinh khí, bồ được thận, tức là bài cháo Địa hoàng:
Địa hoàng dùng dao bằng đồng thái mỏng ra chừng hai bát, cùng với nửa bát gạo, cho vào nồi sành hay nồi đất mà nấu để cho nó thật nhừ, rồi gia thêm hai bát sữa, một bát mật ong cho vào nồi lại nấu cho thật kỹ mà ăn rất tốt,
Xuất ở Cù tiên thần ần phương
- Một phương Địa hoàng đại bổ huyết, ích thận tinh, và bổ tỳ:
Dùng Địa hoàng 100g, giã thật nát, ép hay vắt lấy nước cốt, cùng với cao Ban long 15g, gừng sống 10g, giã vắt lấy nước cốt, mật ong hai bát, rượu tốt bốn bát. Trước hết hãy nấu nước địa hoàng cho nó sôi kỹ, rồi dùng rượu mà nghiền hạt Tử-tô chính, cũng giã lấy nước cốt cho vào mà đun sôi, chừng hai ba mươi sấp sôi, bấy giờ mới cho cao ban long vào, đợi cho cao chảy ra hết, mới cho nước gừng và nước mật đựng vào bình hay cóng, đương lúc lòng không uống một ngày hai lần rất tốt.
Xuất trong Thiện kim phương
Xem thêm